آبله مرغان در کودکان از جمله بیماری‌های رایج می باشد. آبله مرغان معمولا به صورت خفیف که با علائم پوستی مانند جوش‌های قرمز و تاول روی پوست کودک ظاهر می‌شود. سرعت انتقال آبله مرغان از فرد مبتلا شده به بقیه افراد بسیار بالا می‌باشد و به بسیار واگیردار است.
اما لازم است اصول پرستاری از کودکی که دچار آبله مرغان شده را با توجه به اینکه بیشتر افراد در سنین پایین به این بیماری مبتلا می‌شوند را بیاموزید. در این مقاله قصد داریم علائم شروع آبله در کودکان و نحوه مراقبت از کودک مبتلا به آبله در منزل را بررسی کنیم.
آبله مرغان در کودکان چیست؟
آبله مرغان در کودکان یک بیماری عفونی ویروسی بوده که عمدتاً کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما می‌تواند افراد در هر سنی را نیز مبتلا کند. این بیماری توسط ویروس واریسلا-زوستر (VZV) ایجاد می‌شود. آبله‌مرغان بسیار مسری است و به سرعت در مکان‌های شلوغ مانند مدارس و مهدکودک‌ها گسترش می‌یابد.
علائم مشخصه این بیماری شامل بثورات پوستی خارش‌دار است که به سرعت به تاولهای کوچک و پر از مایع تبدیل می‌شوند. این بثورات ممکن است در سراسر بدن از جمله صورت، پوست سر، و اعضای دیگر ظاهر شوند. علاوه بر بثورات، کودک ممکن است تب، خستگی، و کاهش اشتها نیز داشته باشد.
با وجود اینکه آبله‌مرغان در بیشتر موارد بیماری حاد و خطرناکی به حساب نمی‌آید و معمولاً بدون عوارض جدی بهبود می‌یابد، اما می‌تواند برای برخی افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری‌های زمینه‌ای خطرناک باشد. خوشبختانه، واکسیناسیون مؤثر برای پیشگیری از آبله‌مرغان در دسترس است و به طور گسترده‌ای برای کودکان توصیه می‌شود.
علائم پوستی آبله مرغان در کودکان
همان طور که گفته شد بیماری آبله مرغان ناشی از ویروس واریستا زوستر است که بیشتر در دوران کودکی ظاهر می شود. مهم ترین علائم این بیماری آبله مرغان در کودکان مرتبط با پوست می باشد که عبارت‌اند از:
- لکه‌های کوچک جوش روی پوست: این لکه ها می توانند در هر نقطه‌ای از بدن به خصوص در دهان و اطراف اندام تناسلی که می‌تواند دردناک باشد مشاهده می‌شود. همچنین می‌توانند در یک نقطه بمانند یا در نقاط مختلف بدن پخش شوند. با توجه به رنگ پوست فرد مبتلا شده این لکه‌ها می‌توانند قرمز، صورتی، تیره یا همرنگ پوست اطراف باشد.
- تبدیل لکه‌ها به تاولهای پوستی: ممکن است بعضی از لکه‌های پوستی از مایع پر شده باشند که این می تواند تبدیل به تاولهای پوستی شود. این تاولها باعث ایجاد خارش های خفیف یا شدید در بدن می‌شوند.
- تغییر شکل تاولهای پوستی: تاولها در بدترین حالت سر باز کرده و پوسته پوسته می‌شوند. این اتفاق باعث می‌شود تا مایه‌های درونشان خالی شود. در چنین شرایطی آلودگی به نقاط دیگر بدن منتقل خواهد شد.
علائم فیزیکی آبله مرغان در کودکان
بیماری آبله مرغان در کودکان علاوه بر علائم پوستی، ممکن است علائم فیزیکی هم از خود نشان دهد. در ادامه به علائم فیزیکی این بیماری خواهیم پرداخت.
- تب
- احساس بیماری
- کم اشتها شدن
- ایجاد درد عضلانی یا مفصلی
- سرفه یا آبریزش بینی
- سردرد
آبله مرغان در کودکان معمولا در چه سنی رایج است؟
در حال حاضر که واکسن آبله مرغان در دسترس عموم قرار گرفته است، اکثر کودکان به آبله مرغان مبتلا نمیشوند. اما در افرادی که واکسینه نشده‌اند یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند، معمولا در سنین 3 تا 6 سالگی بیشتر دیده می‌شود.
آبله مرغان در کودکان چگونه تکثیرمی‌شود؟
بیماری آبله مرغان در کودکان به روش‌های زیر تکثیر می‌شود:
انتقال از طریق هوا: ویروس آبله مرغان از طریق ذرات ریز معلق در هوا که هنگام سرفه، عطسه یا حتی صحبت کردن شخص مبتلا تولید می‌شوند، منتقل می‌شود. این ذرات می‌توانند توسط افراد سالم استنشاق شوند و ویروس را به آنها منتقل کنند.
تماس مستقیم: تماس مستقیم با تاولهای پوستی فرد مبتلا، می‌تواند باعث انتقال ویروس آبله مرغان در کودکان شود. هرگونه تماس با مایع داخل تاولهای پوستی می‌تواند منجر به ابتلا به این بیماری شود.
تماس غیرمستقیم: استفاده از وسایل شخصی فرد مبتلا، مانند لباس، حوله یا ملحفه، که تازه با تاولهای ویروسی تماس داشته باشند، می‌تواند به انتقال ویروس منجر شود.
ویروس آبله‌مرغان در بدن فرد مبتلا ابتدا به گره‌های لنفاوی رفته و سپس از طریق جریان خون به پوست رسیده و باعث بروز بثورات پوستی می‌شود. معمولا دوره نهفتگی بیماری 10 تا 21 روز پس از مواجهه با ویروس و ظهور اولین علائم همراه می باشد. افراد مبتلا به آبله مرغان از حدود دو روز قبل از ظهور بثورات پوستی تا زمانی که تمام تاولها خشک و پوسته‌پوسته شوند، می‌توانند دیگران را آلوده کنند.
واکسن آبله مرغان در کودکان چقدر می‌تواند موثر باشد؟
واکسن آبله مرغان در کودکان برای اینکه موثر‌تر باشد بهتر است در دو دوز تزریق شود. در صورتی که کودکان هر دو دوز را دریافت کنند، واکسن می‌تواند از 90٪ تا 100٪ از بروز آبله مرغان شدید در کودکان جلوگیری کند. نمی‌توان گفت که واکسن‌ها باعث می‌شوند احتمال مبتلا شدن کودکان به آبله مرغان صفر شود، اما بعید است که یک فرد کاملاً واکسینه شده به آبله مرغان مبتلا شود. حتی اگر به آبله مرغان مبتلا شوند، به احتمال خیلی زیاد با علائم بسیار خفیف با تاول کم یا بدون تاول و تب کم یا بدون تب خواهد بود.
همچنین اگر به کودک واکسن آبله مرغان تزریق شود، احتمال ابتلا به زونا در اواخر کودکی و نوجوانی و احتمالاً بزرگسالی کمتر است.
بهترین زمان برای تزریق واکسن آبله مرغان در کودکان
اولین دوز واکسن آبله مرغان در کودکان باید بین 12 تا 15 ماهگی تزریق شود و باید در 4 تا 6 سالگی دوز دوم واکسن را تزریق کنند تا از احتمال بروز آبله مرغان تا حد زیادی جلوگیری شود. کودکی که به موقع واکسینه نشده است و بین 6 تا 13 سال سن دارد، می‌تواند 2 دوز را با فاصله 3 ماه دریافت کند. افرادی که سن بالایی دارند یا فرزند شما بالای 13 سال سن دارد باید برای تزریق واکسن با پزشک مشورت کنند.
ممکن است واکسن‌های دیگری نیز وجود داشته باشد که کودک شما باید همزمان با واکسن آبله مرغان دریافت کند و ممکن است کودکانی هم باشند که شرایط تزریق واکسن آبله مرغان نداشته باشند. با پزشک خود در مورد واکسن‌های مورد نیاز خانواده خود صحبت کنید.
کودکان در چه شرایطی نباید واکسن آبله مرغان بزنند؟
- حساسیت نشان دادن به واکسن.
- افرادی که در سیستم ایمنی بدن خود مشکل دارند.
- افرادی که به بیماری سل مبتلا هستند.
- ترجیحا اگر واکسن دیگری زده‌اید برای تزریق واکسن آبله مرغان وقفه زمانی ایجاد کنید.
آیا استفاده از واکسن آبله مرغان در کودکان ایمن است؟
واکسن آبله مرغان بسیار بی‌خطر است. مانند هر واکسن یا داروی دیگری ممکن است عوارض جانبی داشته باشد، اما معمولاً خفیف هستند، از جمله:
- امکان احساس درد در بازوی کودک (از هر پنج کودک، یک کودک)
- بثورات( به مجموعه راش‌های گسترده پوستی می‌گویند که اغلب در دوران کودکی ایجاد می‌شود) خفیف که می تواند تا یک ماه پس از واکسیناسیون ایجاد شود (از هر بیست و پنج نفر، یک نفر)
- افزایش دمای بدن که در عرض یک روز از بین می‌رود.
واکنش‌های خفیف تزریق واکسن طبیعی است، این واکنش پاسخ سیستم ایمنی بده به واکسن است تا بتواند سیستم ایمنی خودش را نسبت به ویروس آبله مرغان تقویت کند. عوارض جانبی مانند ذات الریه یا تشنج باشد، تب باعث ایجاد تشنج می‌شود نه واکسیناسیون. تشنج برای والدین می‌تواند بسیار ترسناک باشد، اما این نوع تشنج‌ها معمولا بی‌خطر هستند.
راه‌های مراقبت از کودک مبتلا شده به آبله مرغان
کودک شما باید در این دوران استراحت کافی داشته باشد و به طور مداوم از مایعات استفاده کند. آبله مرغان در عرض یک الی دو هفته خود به خود درمان می‌شود. برای اینکه کودک تان کمتر احساس خارش کند، میتوانید:
- یک پارچه خنک و مرطوب را روی لکه‌های پوستی فشار دهید.
- کودک در محیط خنک باشد.
- از دست زدن یا خاراندن لکه‌ها و تاولها جلوگیری کنید.
- لوسیون حاوی آنتی هیستامین را روی لکه‌های پوستی بمالید. این لوسیون ها در داروخانه موجود است.
- میتوانید از ستیریزین و دیفن هیدرامین استفاده کنید. هر دوی این‌ها یک نوع آنتی هیستامین بدون نسخه هستند.
- استفاده از جوش شیرین هنگام دوش گرفتن برای کاهش خارش بدن.
- لوسیون کالامین (برای رفع خارش)
- دارو های ضد ویروس در صورت شدید شدن بیماری (با مشورت دکتر)
- مصرف مکرر مایعات
آبله مرغان در کودکان ممکن است چه عوارضی داشته باشد؟
- آبله‌مرغان معمولاً یک بیماری خفیف و خود محدود شونده است، اما در برخی موارد ممکن است به ویژه در کودکان دچار عوارض شود. برخی از عوارض احتمالی عبارتند از:
- عفونت‌های باکتریایی پوست: تاولهای پوستی ممکن است به علت خاراندن و خراشیده شدن، دچار عفونت باکتریایی شوند که نیاز به درمان دارد.
- التهاب مغز (آنسفالیت): این یک عارضه نادر اما جدی است که می‌تواند منجر به مشکلات عصبی و نیاز به مراقبت پزشکی فوری شود.
- عفونت ریه‌ها (ذات‌الریه): در برخی موارد، این بیماری می‌تواند باعث عفونت ریوی شود که با علائمی نظیر سرفه و تنگی نفس همراه است.
- عوارض مربوط به خونریزی: برخی از کودکان ممکن است دچار مشکلات انعقاد خون و خونریزی شوند.
- عفونت گوش: عفونت گوش میانی یکی دیگر از عوارض شایع آبله‌مرغان است که می‌تواند منجر به درد و ناراحتی شود.
- سندرم ری: این عارضه نادر می‌تواند پس از مصرف آسپرین در کودکان با آبله‌مرغان ظاهر شود و باعث آسیب به کبد و مغز گردد.
- اگر کودکی به طور غیرعادی بیمار به نظر می‌رسد، نشانه‌های تنفسی شدید دارد، یا بثورات به شدت ملتهب و عفونی به نظر می‌رسند، نیاز به دریافت مراقبت پزشکی فوری دارد. واکسیناسیون می‌تواند به طور موثری عوارض ناشی از آبله‌مرغان را کاهش دهد.
آبله مرغان در کودکان به چه مرحله برسد باید به پزشک مراجعه کنیم؟
- سردرد شدید یا تبی که از بین نمی‌رود.
- زخم در چشم.
- زخم هایی که به مرور زمان بزرگتر می‌شوند یا چرک زرد در آنها است.
- بروز مشکلات تنفسی
- سفتی گردن یا سفتی ماهیچه و مفصل
سخن پایانی
آبله مرغان موجب ایجاد عوارضی مانند تاول، تب، گلودرد و … در کودک شما می‌شود. عوارض ذکر شده کودکان شما را از نظر فیزیکی درگیر می‌کند، اما کودک شما به دلیل محدودیت‌هایی که آبله مرغان ایجاد می‌کند و خارش‌های اذیت کننده باعث اختلال در سلامت روانی کودک بشود. کودکان در این دوران احساس خستگی، ناراحتی و کلافگی می‌کنند و نیاز به حمایت و درک شدن از سمت والدین خود دارند.
سوالاتی که ممکن است برای شما پیش بیاد
1. آیا جای تاول روی بدن کودکان میماند؟
در آبله مرغان گاهی جای جوش بر روی پوست باقی میماند. تاولهای معمولی آبله مرغان جای زخم ندارند، اما اگر خراشیده شوند یا عفونی شوند، احتمالاً رد آنها روی پوست باقی میماند.
2. چگونه از خاراندن تاولها توسط کودکان جلوگیری کنیم؟
داروها و کرمهای زیادی برای کاهش خارش وجود دارد که میتوانید از داروخانهها تهیه کنید. کودکان خردسال و نوزادان ممکن است نیاز به پوشیدن دستکش داشته باشند تا از خاراندن تاولها جلوگیری شود.
3. برای تاولهای داخل دهان کودکان چه راهکاری وجود دارد؟
متاسفانه، برای کمک به تاولهای داخل دهان کار زیادی از دست شما برنمیاید. میتوانید برای تسکین درد به کودکتان پاراستامول بدهید. اگر کودک شما بهخاطر درد زیاد تاولهای دهان نمیتواند مایعات مصرف کند برای جلوگیری از کمآبی باید در بیمارستان بستری شود.
4. چه کسانی مبتلا به آبله مرغان نمیشوند؟
اکثر افرادی که در کودکی به آبله مرغان مبتلا شدهاند تا آخر عمر از این بیماری مصون خواهند بود.