زمان شروع تغذیه کودک یا نوزاد، یعنی وقتی که کودک بالاخره قادر به خوردن غذاهای جامد باشد یکی از هیجان انگیزترین مراحل رشد کودک است. در ادامه علاوه بر مشاهده جدول غذایی نوزاد و کودک با نکات مهمی در شروع تغذیه نوزادان نیز آشنا خواهید شد. در این دوره شما میتوانید تمام غذاهایی که دوست دارید را کمکم به کودک خود معرفی نمایید. برای اکثر والدین سوالاتی در مورد بهترین زمان شروع تغذیه کودک با غذاهای جامد مطرح میشود. در ادامه با ما همراه باشید تا با زمان شروع غذای کمکی و غذاهایی که میتوانید در این مرحله از رشد کودک به او بدهید بیشتر آشنا شوید.
شروع غذای کمکی نوزاد
پس از چندین ماه تغذیه نوزاد با شیر خشک، شیر مادر و یا ترکیب این دو، کمکم باید به فکر شروع تغذیه کودک با غذاهای جامد افتاد. شاید در ابتدا این کار برای شما کمی دشوار باشد، چون احتمالا نمیدانید که چه غذاهایی را باید به کودک بدهید و چه زمانی باید شروع کنید.
اولین و مهمترین مرحله رشد کودک، آمادگی کودک برای خوردن غذای جامد است. آماده بودن کودک برای این مرحله با چند علائم ساده همراه است. مرحله شروع تغذیه کودک با غذاهای جامد بسیار مهم است. در این مرحله تنوع غذایی کودک بسیار بیشتر بوده و دست والدین و پرستار کودک نیز برای تهیهی غذاهای جامد بازتر است.

البته توجه داشته باشید، قبل از اینکه تغییری در رژیم غذایی کودک ایجاد کنید باید حتما با یم متخصص اطفال مشورت کنید. برای این منظور چند توصیه کلی وجود دارد که در این مقاله به آنها میپردازیم، ولی توصیههای جزئی درباره تغییر رژیم غذایی کودک را باید از پزشک متخصص در این زمینه دریافت کنید. در برخی شرایط امکان دارد که به دلایل متعددی همچون آلرژیها و بیماریها، کودک به غذاهای ویژه و مخصوصی نیاز داشته باشد. به همین دلیل نیز در ادامه مقاله یک جدول غذایی نوزاد و کودک را برای شما آماده کردهایم.
نوزادان از چه زمانی میتوانند غذای کودک بخورند؟
توصیه میشود در صورت امکان، کودک تا 2 سال شیر مادر بخورد. در صورتی که به کودک شیر خشک میدهند، باید حداقل این کار را 1 سال انجام دهید. تقریبا در سن 1 سالگی میتوانید کودک را کمکم از شیر بگیرید و به او غذاهای جامد بدهید. البته توجه داشته باشید که این روند نباید یکروزه اتفاق بیافتد و کاملا باید به صورت مرحله به مرحله و به مرور زمان انجام شود.
اما برای اکثر والدین سؤال مطرح میشود که چه زمانی باید نوزاد را از شیر گرفت؟ و یا زمان شروع تغذیه کودک یا نوزاد چند ماهگی است؟
معمولا والدینی که برای نخستین بار تجربه بچه دار شدن را تجربه کردهاند برای این کار عجله داشته و گاهی اوقات دادن غذای جامد به کودک خود را از 4 ماهگی شروع میکنند. اکثر دکترها و متخصصین اطفال بر این عقیده هستند که این کار اشکال ندارد، ولی توصیه میکنند که والدین حدودا از 6 ماهگی تغذیه کودک با غذاهای جامد را شروع کنند.
نشانههای آمادگی کودک برای خوردن غذای جامد
توجه داشته باشید که شروع تغذیه کودک با غذاهای جامد، یک مهارت رشدی به شمار میرود. یعنی آن را بر اساس سرعت و روند رشد کودک خود باید شروع کنید، چون سرعت رشد هر کودکی با یکدیگر متفاوت خواهد بود. معمولا کودکان از 4 تا 6 ماهگی آماده امتحان کردن غذاهای جامد هستند. در این زمان میتوان از انواع غذاهای کمکی کمک گرفت. برای اینکه از آمادگی کودک خود در مورد شروع تغذیه با غذاهای جامد اطمینان حاصل کنید، این علائم را در او مورد بررسی قرار دهید:
- مستقل نشستن
- قادر به رها کردن فک خود
- از دست دادن و یا در حال از دست دادن رفلکس رانش زبان
- باز کردن دهان به صورت داوطلبانه و بدون زور برای پذیرفتن غذا
اینکه برای شروع تغذیه کودک با غذاهای جامد هیجان زده و ذوق زده باشید، کاملا طبیعی است. ولی توجه داشته باشید که حتما را متخصص اطفال در این زمینه مشورت داشته باشید و با نظرات او هماهنگ باشید. توجه داشته باشید تا زمانی که کودک از نظر رشدی آمادگی کامل را نداشته باشد و بدون حمایت قادر به نشستن نباشد، نمیتواند زیاد غذا بخورد. در حقیقت باید قاشقهای اولیهای که از غذای جامد به کودک میدهید، بهعنوان کسب تجربه و بازی در نظر بگیرید و از غذاهای جامد برای تامین مواد مورد نیاز و مغذی برای کودک استفاده نکنید.
بهترین غذاهای کمکی برای تغذیه کودک با غذاهای جامد
میتوان گفت غذایی که برای آن انرژی و وقت کافی ندارید، بهترین غذا است. زندگی با وجود نوزاد، مخصوصا اوایل به دنیا آمدن نوزاد میتواند پرمشغله باشد. به همین دلیل توصیه میشود که برای شروع تغذیه کودک با غذاهای جامد پیوسته و آهسته عمل کرده و وقت خود را برای تهیه غذاهای جامد در ماههای اول هدر ندهید و خودتان را به زحمت نیاندازید.

بگذارید کودکان مراحل رشدشان را با سرعت مناسب خودشان طی کنند و لذت کافی را از این فرآیند ببرند. با رعایت این روند به صورت پیوسته و آهسته، نخستین تجربههای کودک برای او بسیار لذت بخش و خوشایند است. توجه داشته باشید که فرآیند غذا دادن به کودکان باید کاملا بدون دردسر و اصرار و بدون آزار و اذیت نوزاد و خودتان و نوزاد باشد. در ادامه لیستی از غذاهایی که برای کودکان 7 تا 10 ماهه مناسب است تهیه کردیم. کودک با استفاده از این غذاهای کمکی برای غذاهایی از پوره کمی سفتتر هستند آماده میشود. برخی از این غذاهای کمکی عبارتند از:
- ماست
- تخممرغ همزده
- آووکادو
- موز رسیده
- بلغور جو دوسر
- پنیر کاتیج
- پورهی سیبزمینی
- سس سیب خانگی
شروع غذای کمکی نوزاد از 4 ماهگی
نخستین غذای کمکی که میخواهید به نوزاد 4 ماه خود بدهید تقریبا باید مانند شیر مادر باشد، یعنی تمام ویتامینهایی که در شیر مادر وجود دارد را داشته باشد. از دیگر ویژگیهای این غذا میتوان به پوره و نرم بودن آنها اشاره کرد، به صورتی که کودک به خوبی قادر به هضم آنها باشد.لازک به ذکر است که اگر به این موضوع توجه نکنید ممکن است کودک شما دچار معده درد شود. برخی از غذاهای کمکی خوب برای نوزاد 4 ماهه، عبارتند از:
- غلات
- حریره بادام
- شیر برنج
- پوره سیب زمینی و پوره هویج
- آش گندم
شروع غذای کمکی نوزاد از 5 ماهگی
در صورتی که نوزاد 5 ماه به ریفلاکس دچار شده باشد و به همین دلیل به خوبی وزن نگیرد و یا نوزادی با وجود تغذیه مناسب از شیر وزن گیری خوبی ندارد، پزشک متخصص پس از معاینه این گوک و برای برطرف شدن مشکلات تغذیه او احتمالا به والدین پیشنهاد میدهد که غذای کمکی را شروع کنید. ممکن است تغذیه کودک با غذاهای جامد کمی غیر طبیعی باشد ولی این راه یکی از روشهای درمانی برای کودکانی که از مشکل وزن گیری برخوردار هستند میباشد.
در بعضی مواقع تغذیه با شیر کودک و شیر مادر نیازهای بدن کودک را تامین نمیکند و دلیل اینکه کودک وزن گیری مناسبی ندارد نیز همین مشکل میباشد. به همین دلیل شروع تغذیه کودک با غذاهای جامد از 5 ماهگی برای تامین نیازهای بدن او میتواند موثر باشد. همچنین تغذیه با غذای کمکی به دلیل قوام بیشتر غذا نسبت به شیر به نوزاد پنج ماهای که دچار رفلاکس معده است کمک میکند تا کودک کمتر غذایی را که میخورد بالا بیاورد، در نتیجه کمک شایانی به وزن گیری کودک میکند.

بهترین غذاها برای شروع تغذیه کودک 5 ماهه با غذاهای جامد، تهیه حریره بادام، فرنی و سوپهای ساده است. توجه داشته باشید که تغذیه کودک با غذاهای خانگی خیلی بهتر از غذاهای کمکی آماده کودک است. در صورتی که قصد دادن سرلاک به نوزاد 5 ماهه خود را دارید، بهتر است توجه داشته باشید که استفاده از غذاهای آماده مانند سرلاک را باید تا 7 الی 8 ماهگی عقب بیاندازید.
جدول غذایی نوزاد و کودک
در اینجا میتوانید جدول تغذیه کودک و نوزاد تازه به دنیا آمد را مشاهده نمایید:
سن نوزاد | مقدار وعدههای شیر و غذا | نوع غذا | مواد لازم |
تولد تا 6 ماهگی | شیر مادر بر حسب تمایل کودک | شیر مادر 25 قطره مولتی ویتامین یا آ+د | _ |
7 ماهگی | شیر مادر+ یک وعده غذا (به تدریج به 3 وعده برسانید) | 15 قطره آهن آب جوشیده سرد فرنی با حریره بادام سوپ یا آش له شده | سوپ یا آش: (برنج، ماکارونی یا رشته فرنگی، کره یا روغن، گوشت قرمز یا گوشت مرغ، انواع سبزیجات همچون جعفری، هویجگشنیز، و سیب زمینی) فرنی: (آرد برنج، شکر، پودر بادام و شیر جوشیده) |
8 ماهگی | شیر مادر+ 4 وعده غذا | سوپ یا آش انواع پوره (پوره کدو، پوره سیب زمینیو پوره هویج) ماست نان زرده تخم مرغ آب میوه طبیعی | انواع پوره (برنج، سیب زمینی، روغن یا کره، هویج، شیر جوشیده و کدو، ) سوپ یا آش: (ماش و عدس به سوپ کودک اضافه شود) |
9 و 10 ماهگی | شیر مادر+ 4 تا 5 وعده غذا | خرما میوه رنده شده حبوبات بیسکوییت ساده کته نرم با گوشت | کته با گوشت: (کته نرم همرا با گوشت مرغ یا مقداری گوشت قرمز چرخ کرده یا خورشتی یا چرخ کرده) میوه: ( گلابی، موز یا سیب رنده شده) |
11 ماهگی تا 24 ماهگی | 5 وعده غذا+ شیر مادر | غذای خانواده شیر جوشیده پنیر پاستوریزه بستنی پاستوریزه تخم مرغ آبپز انواع میوه انواع ماهی | تخم مرغ آبپز یا تخم بلدرچین انواع ماهی (ترجیحا به صورت کبابی ) |
2 تا 6 سال | 5 تا 7وعده غذای اصلی + میان وعده | گوشت و حبوبات و مواد پروتئینی نان و غلات میوهها و سبزیجات | انواع ماست، شیر، دوغ و بستنی انواع نان (سنگک، بربری، تافتون و لواش) انواع حبوبات (نخود، عدس، لوبیا غیره) انواع غلات آماده (برشتوک، پفیلا خانگی و گندمک) انواع میوهها و آب میوههای طبیعی انواع سبزیجات و صیفی جات |