تغذیه کودکان کم وزن برای والدین یک دغدغه اصلی به شمار می‌رود. کودکان تا زمانی که در حال رشد هستند، به انرژی، کالری و مواد مغذی ناشی از یک رژیم غذایی متنوع و متعادل نیاز دارند. اگر کودک شما کم وزن است، ممکن است کالری کافی دریافت نکند. البته معنی کم وزن بودن با لاغر بودن یکسان نیست.
برخی از کودکان به طور طبیعی اندام کم حجم دارند و با یک رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی آن را حفظ می‌کنند. با این حال، کمبود وزن واقعی ممکن است نشانه‌ای از مشکلات غذایی، سلامتی یا عاطفی و یا به دلیل عادت غذایی فرزند شما باشد.
برخی از کودکان بیش‌فعال به غذا خوردن کمتر اهمیت می‌دهند و علاقه‌ای به غذا خوردن ندارند و یا به غذاهای مختلف ایراد می‌گیرند که این امر دلیلی بر کم وزن بودنشان است. اگر نگران هستید که فرزندتان کم وزن باشد، با یک پزشک کودک مشورت کنید.
چگونه می توانم بفهمم فرزندم کم وزن است؟
به عنوان یک پدر و مادر، تشخیص اینکه فرزندتان کم وزن است یا نه، می‌تواند دشوار باشد. اگر از قبل قد و وزن فرزندتان را می‌دانید و می‌خواهید بدانید که آیا وزن او متناسب با سن، قد و جنسیتش است، می‌توانید با مراجعه به پزشک اطفال اطلاعات کافی و درست را به دست بیاورید.
آیا مسائل پزشکی وجود دارد که باعث این مشکل می‌شود؟
کودکانی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند، اغلب دچار کمبود وزن هستند، زیرا رشد آنها باید به همسالان برسد. اما یکی از دلایل رایج کم وزنی کودکان بزرگتر، دریافت ناکافی غذا است.
این اتفاق ممکن است به دلیل غذا خوردن کم باشد همچنین چندین مشکل پزشکی وجود دارد که می‌تواند اشتها را سرکوب کرده یا جذب مواد مغذی را مسدود کند. این موارد عبارتند از:
- داروها: داروهایی که برای درمان برخی اختلالات یا بیش‌فعالی (ADHD) استفاده می‌شود، می‌تواند اشتها را سرکوب کند.
- آلرژی‌های غذایی: این آلرژی‌ها می‌توانند دریافت کالری کافی را به یک چالش تبدیل کنند. هرچه آلرژی غذایی بیشتر باشد، چالش بزرگتر است.
- مشکلات هورمونی یا گوارشی: این مشکلات یا سایر مسائل مربوط به جذب ناکافی مواد مغذی گاهی اوقات می‌تواند مانع از افزایش وزن کودکان در حین رشد شود.
استفاده از لبنیات در تغذیه کودکان کم وزن
در تغذیه کودکان کم وزن، لبنیات یکی از اصلی‌ترین ارکان به شمار می‌آید. با استفاده از لبنیات مثل شیر یا خامه در وعده صبحانه پروتئین و کلسیم مورد نیاز فرزند شما تامین می‌شود. اگر فرزندی بد‌غذا یا ایرادگیر دارید، می‌توانید به‌جای شیر از شیرکاکائو، شیرموز یا نوشیدنی‌های بر پایه شیر استفاده کنید که طعم آنها را بیشتر دوست دارد. استفاده از پنیر، کره یا ماست هم در وعده‌های غذایی می‌تواند به وزن گرفتن فرزندتان کمک کند. کره بادام‌زمینی هم به دلیل سرشار بودن از انرژی و سالم بودن می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.
کودکان باید از چه عادات غذایی اجتناب کنند؟
برخی از عادت‌های رایج غذایی وجود دارد که بسیاری از والدین باید روی اجتناب از آنها تمرکز کنند تا به فرزندشان در افزایش وزن مناسب کمک کنند. تغذیه کودکان کم وزن بهتر است تحت نظر پزشک اطفال باشد. در این زمینه توجه به موارد زیر مهم است:
- خوردن بیش از حد میان‌وعده: خانواده‌ها باید زمان وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها را طوری تنظیم کنند که کودک قبل از شروع به صرف شام از نظر تغذیه‌ای احساس گرسنگی کند. ریزه‌خواری معده کودک را از غذاهای با چگالی انرژی کم، پر می‌کند. اگر فرزند شما منتظر وعده‌های غذایی باشد، در واقع کالری بیشتری دریافت خواهد کرد.
- استفاده از وسایل الکترونیکی: محل غذا خوردن به همان اندازه مهم است که نوع تغذیه کودکان کم وزن اهمیت دارد. میان‌وعده‌های سالم در تغذیه کودکان کم وزن همیشه توصیه می‌شود، اما کودکان باید آنها را سر میز بخورند نه جلوی تلویزیون، تلفن یا صفحه کامپیوتر.
- از آبمیوهها خودداری کنید: به خصوص آن‌هایی که شکر اضافه دارند. آبمیوهها و سایر نوشیدنی‌های شیرین بدون اینکه انرژی، چربی یا پروتئینی در اختیار کودکان قرار دهد، احساس سیری به کودکان می‌دهند.
- پودرهای پروتئینی: این پودرها توصیه نمی‌شوند، زیرا کودکان کم وزن پروتئین کافی در رژیم غذایی خود دریافت می‌کنند و این پودرها تعادلی از مواد مغذی لازم برای افزایش وزن را فراهم نمی‌کنند.
چگونه خانواده‌ها می‌توانند به کودکان کمک کنند وزن خود را به روشی سالم افزایش دهند؟
در این بخش هدف این است که پیشنهاد دهیم چربی‌های بیشتری را در رژیم غذایی کودک مد نظر بگیرید، البته نه هر نوع چربی مانند چربی‌های اشباع شده از غذاهای سرخ شده، بلکه چربی‌های سالم مانند روغن‌های گیاهی و کره دانه‌های خوراکی مثل آجیل‌ها. در اینجا چند پیشنهاد وجود دارد:
- کره‌های آجیل را به رژیم غذایی اضافه کنید. به عنوان مثال، بچه‌هایی را که میوه‌ها و سبزیجات خام دوست دارند تشویق کنید تا چوب کرفس یا تکه‌های سیب را با کره بادام‌زمینی بخورند.
- همچنین استفاده از روغن زیتون یا سایر روغن‌های سالم را برای سلامت قلب و وزن گرفتن کودکان به سبد غذایی خود اضافه کنید. افزودن این روغن‌ها به غذاها مفید است و برای تغذیه کودکان کم وزن بدون ضرر می‌باشد.
- مکمل‌های خوراکی را امتحان کنید. با یک متخصص تغذیه در مورد اینکه آیا یک مکمل خوراکی برای کودک شما مناسب است یا نه صحبت کنید.
هدف کلی القای عادات غذایی پایدار و سالم است. به همین دلیل مهم است که با یک متخصص تغذیه ملاقات کنید تا بر وزن گرفتن مناسب کودک شما نظارت داشته باشد و در صورت لزوم نکات ضروری را به شما گوشزد کند.
رژیم متعادل چیست؟
در ادامه پیشنهاد‌هایی ارائه می‌دهیم که در آن انواع مختلف غذاها برای داشتن یک رژیم غذایی متعادل جهت تغذیه کودکان کم وزن ذکر شده است:
- هر روز حداقل پنج وعده از انواع میوه‌ها و سبزیجات بخورید .
- وعده‌های غذایی را بر اساس سیب زمینی، نان، برنج، ماکارونی یا سایر کربوهیدرات‌های نشاسته‌ای تشکیل دهید. در صورت امکان غلات کامل را انتخاب کنید.
- از لبنیات یا لبنیات جایگزین مانند نوشیدنی‌های سویا استفاده کنید. در انتخاب لبنیات گزینه‌های کم‌چرب و کم قند را انتخاب کنید.
- حبوبات، ماهی، تخم مرغ، گوشت و سایر پروتئین‌ها را در رژیم تغذیه کودکان کم وزن قرار دهید. در صورت امکان هر هفته دو وعده ماهی مصرف کنید.
- روغن‌های غیراشباع را انتخاب کنید و به مقدار کم مصرف کنید.
- مایعات فراوان بنوشید، از نظر متخصصین تغذیه کودکان کم وزن نوشیدن 6 الی 8 لیوان مایعات مثل آب، آب میوه، شیر و سایر مایعات در روز توصیه می‌شود.
سعی کنید از بین پنج گروه اصلی غذایی که در بالا نشان داده شده است، انواع غذاهای مختلف را انتخاب کنید. غذاها و نوشیدنی‌های پرچرب، نمک و شکر را به مقدار کم مصرف کنید.
متخصصان تغذیه چه پیشنهادی برای تغذیه کودکان کم وزن دارند؟
متخصصان تغذیه با والدین و خانواده‌ها همکاری نزدیکی دارند تا به درک آنها از ناکافی بودن مصرف غذا کمک کنند و برنامه‌ای متناسب با اهداف و باورهای هر خانواده تهیه کنند.
متخصصان تغذیه کودکان کم وزن بر روی کار انفرادی با خانواده‌ها تمرکز می‌کنند تا به کودکان کمک کنند وزن خود را طوری افزایش دهند که با ترجیحات غذایی خانواده سازگار باشد. آنها می‌توانند با انواع ترجیحات و انواع غذاها، از جمله غذاهای ارگانیک، غذاهای کامل، رژیم‌های گیاهی، یا رژیم‌های تحت تأثیر اعتقادات مذهبی یا فرهنگی کار کنند.
چگونه کالری دریافتی کودک خود را افزایش دهیم؟
برای کمک به افزایش وزن فرزندتان، سعی کنید مقدار غذای او را در وعده‌های غذایی افزایش دهید، به خصوص برای غذاهای نشاسته‌ای مانند نان، برنج، ماکارونی و سیب زمینی.
از طرف دیگر، اگر کودک شما برای خوردن وعده‌های بزرگتر مشکل دارد، سعی کنید چگالی انرژی وعده‌های غذایی کودکتان را افزایش دهید تا زمانی که به وزن مناسبی برسد.
چگالی انرژی مقدار انرژی یا کالری در هر گرم غذا است. غذاهای با چگالی انرژی بیشتر چربی بیشتری دارند، مانند پنیر، آجیل، شیر کامل و کره آجیل. این وعده‌های غذایی را نیز برای تغذیه کودکان کم وزن امتحان کنید:
- سیب زمینی را با لوبیا پخته مخلوط کنید و روی آن پنیر رنده کنید
- پخت ماکارونی به همراه سیب زمینی یا لوبیا سبز
- تخم‌مرغ آب‌پز خرد شده روی نان تست سبوس دار
همچنین می توانید کالری دریافتی روزانه فرزندتان را با تهیه میان‌وعده‌های سالم‌تر افزایش دهید.
ایده‌های عالی میان‌وعده عبارتند از:
- ساندویچ‌های کوچک با پر کردن پروتئین، مانند پنیر یا تخم‌مرغ
- پنیر و کراکر یا پنیر روی نان سبوس دار یا قهوه ای
- ماست که حاوی پروتئین و کلسیم است
- نان به همراه خوراک‌های سبزیجاتی
فرزندتان را فعال نگه دارید
حتی اگر کودک شما کم وزن باشد، باز هم مهم است که از نظر بدنی فعال باشد. فعالیت بدنی به آنها کمک می‌کند تا استخوان‌ها و ماهیچه‌های قوی و سالمی داشته باشند.
کودکان بالای پنج سال باید هر روز حداقل 60 دقیقه فعالیت با شدت متوسط انجام دهند. اما میزان فعالیت بدنی که کودک شما باید انجام دهد ممکن است در صورت کمبود وزن متفاوت باشد. پزشک متخصص اطفال می‌تواند در این مورد به شما مشاوره دهد.
نتیجه‌گیری
اگر برای تغذیه کودکان کم وزن با استفاده از این دستورالعمل‌ها یک رژیم غذایی سالم ارائه دهید، باید شاهد بهبود وزن و رشد کودک خود باشید. قد و وزن کودک خود را به طور منظم ثبت کنید و کودک خود را نزد پزشک خود ببرید تا بررسی کند که افزایش وزن او همانطور که باید اتفاق می‌افتد. هنگامی که فرزند شما به وزن مناسبی رسید، رژیم غذایی او ممکن است نیاز به تنظیم داشته باشد تا دچار اضافه وزن نشود.
سوالات متداول
چه غذایی برای تغذیه کودکان کم وزن مناسب است؟
برای تغذیه کودکان کم وزن استفاده از حبوبات پیشنهاد خوبی است. نخود، لوبیا، عدس و ماش و… سرشار از پروتئین بوده و برای رشد کودکان مناسب هستند. علاوه بر این غلاتی مانند برنج، گندم یا جو منبع مناسب کربوهیدرات، پروتئین، و مواد مغذی هستند. استفاده از حبوبات و غلات در تغذیه کودکان کم وزن بسیار اثربخش بوده و تاثیرات مثبتی در افزایش وزن کودک دارد.