بالا رفتن سن و پیری یکی از ناراحت‌کننده‌ترین حقایق زندگی است که با آن روبرو می‌شویم. سیستم ایمنی بدن با بالا رفتن سن کاهش می‌یابد، در نتیجه سلامتی ما به خطر می‌افتد و ما را در معرض ابتلا به بیماری‌های مختلف مانند فراموشی، سکته قلبی یا سکته مغزی در سالمندان و سایر بیماری‌ها قرار می‌دهد.
قبول این واقعیت بسیار سخت است، زیرا ما شاهد تاثیرات پیری بر عزیزان‌مان هستیم. هر چه بیشتر در مورد خطرات سلامتی مرتبط با پیری بدانید، بیشتر می‌توانید به عزیزان خود کمک کنید تا در درازمدت به سلامت خود بپردازند. در این مقاله به ارتباط نزدیک بین سن و خطر سکته مغزی در سالمندان، سایر علل سکته مغزی و نکاتی برای پیشگیری از این نوع بیماری خواهیم پرداخت.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی در سالمندان یک اختلال عصبی است که به دلیل فقدان جریان خون مناسب در مغز ایجاد می‌شود. از آنجایی که مغز برای زنده ماندن به خون و اکسیژن نیاز دارد، سکته مغزی می‌تواند به سلول‌های مغز آسیب برساند و منجر به ناتوانی دائمی یا حتی مرگ شود.
دو دسته اصلی سکته مغزی وجود دارد:
- سکته مغزی ایسکمیک
- سکته هموراژیک
همچنین یک نوع فرعی از سکته مغزی ایسکمیک وجود دارد که معمولا به آن سکته‌ی خفیف می‌گویند. حملات ایسکمیک گذرا (TIA) انسداد موقت جریان خون به مغز است که علائم سکته مغزی مشابه هر سکته مغزی دیگری را اما با مدت کوتاه‌تر ایجاد می‌کند. اگرچه اصطلاح “سکته خفیف” به نظر می‌رسد به این معنی است که این حوادث کمتر جدی هستند، اما توسط متخصصان پزشکی به عنوان سکته‌های هشدار‌دهنده در نظر گرفته می‌شوند.
این سکته مغزی در سالمندان اغلب نشان می‌دهند که سکته مغزی شدید به زودی در راه است و باید مانند هر سکته دیگری به عنوان یک فوریت پزشکی درمان شوند. آنچه باعث بروز سکته‌های کوچک در بزرگسالان می‌شود، اغلب با عوامل خطر در سایر انواع سکته مغزی مرتبط است.
علل سکته مغزی
به عنوان یک رویداد عصبی پیچیده که هم سیستم عصبی و هم سیستم قلبی عروقی را درگیر می‌کند، سکته مغزی در سالمندان می‌تواند توسط عوامل مختلفی ایجاد شود. هنگام بررسی علل سکته مغزی در افراد مسن، ممکن است برخی عوامل قابل کنترل باشند در حالی که برخی عوامل غیر قابل کنترل نیز وجود دارد.
دلایل قابل کنترل در سکته مغزی در سالمندان
با کمک یک پزشک متخصص، علل قابل کنترل سکته مغزی در سالمندان را می‌توان برای کاهش احتمال ابتلا به سکته مغزی حاد، درمان یا برطرف کرد. علل قابل کنترل سکته مغزی به شرح زیر است:
- سیگار کشیدن
سیگار کشیدن به صورت کلی برای سلامتی مضر است. در سال 1964، جراح ژنرال Luther L. Terry، MD گزارشی را منتشر کرد که تاثیر سیگار کشیدن را به انواع بیماری و مسائل بهداشتی مرتبط می‌دانست، از جمله:
- سرطان ریه
- سرطان حنجره
- برونشیت مزمن
هرچند یکی از رایج‌ترین خطرات سکته مغزی فقط سیگار نیست، اما مطمئناً سکته مغزی می‌تواند با آن مرتبط باشد. به ویژه، دود سیگار از طریق نیکوتین و مونوکسید کربن به سیستم قلبی عروقی آسیب می‌رساند که می‌تواند خطر سکته را به طور جدی افزایش دهد.
خوشبختانه، در حالی که سیگار می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد، خطرات سلامتی مرتبط با سیگار با ترک کردن آن به طور چشمگیری کاهش می‌یابد. این امر سیگار کشیدن را به یکی از قابل کنترل‌ترین علل سکته مغزی تبدیل می‌کند. به عزیزان مسن خود یادآوری کنید:
- اگر در حال حاضر سیگاری هستند اقدامات لازم را برای ترک سیگار انجام دهید.
- اگر هرگز سیگاری نبوده و یا در گذشته با موفقیت آن را ترک کرده‌اند، از کشیدن مجدد سیگار جلوگیری کنید.
- دیابت
دیابت نوع 1 و 2 هر دو شرایطی هستند که بر توانایی بدن در کنترل سطح قند خون تاثیر می‌گذارند. اگرچه ممکن است این نوع بیماری با سکته مغزی در سالمندان ارتباطی نداشته باشد، اما افراد مبتلا به دیابت دو برابر بیشتر از افراد دیگر سکته مغزی را تجربه می‌کنند.
هورمون انسولین برای اجازه دادن به گلوکز در جریان خون برای ورود به سلول‌های سراسر بدن ضروری است، اما دیابت بر توانایی پانکراس برای تولید انسولین به طور کامل یا در مقادیر مناسب تأثیر می‌گذارد. این بدان معناست که برای افراد مبتلا به دیابت، گلوکز به جای اینکه به درستی وارد سلول‌های بدن شود، به سادگی در جریان خون باقی می‌ماند.
قند خون بیش از حد می‌تواند منجر به افزایش خطر رسوب یا لخته شدن خون شود که منجر به سکته ایسکمیک می‌شود. برای مبتلایان به دیابت، مدیریت صحیح بیماری با کمک پزشک می‌تواند احتمال انسداد و سکته مغزی را کاهش دهد.
- فشار خون بالا
یکی دیگر از دلایل قابل کنترل سکته مغزی در سالمندان، فشار خون بالا است. به مرور زمان، فشار خون بالا می‌تواند باعث آسیب به شریان‌های سراسر بدن شود. این آسیب می‌تواند احتمال گرفتگی یا ترکیدن شریان‌های ضعیف مغز را افزایش دهد که منجر به سکته می‌شود.
بنابراین، داشتن فشار خون بالا و عدم انجام اقدامات لازم برای کاهش آن از طریق دارو، رژیم غذایی و ورزش یکی از دلایل مهم سکته مغزی در سالمندان است.
علل غیر قابل کنترل در سکته مغزی در سالمندان
اگرچه دلایلی برای سکته مغزی در سالمندان وجود دارد که می‌توان آن‌ها را به عنوان اقدامات پیشگیرانه برای کاهش خطر سکته مدیریت کرد، اما عواملی وجود دارند که ممکن است خارج از کنترل هر فرد مسن باشد.
- سن
متاسفانه برای بزرگسالان، سن یک عامل خطر برای سکته مغزی است که از دست آن‌ها خارج است. در حالی که سکته مغزی در هر سنی از جمله نوزادی و کودکی امکان‌پذیر است، خطر سکته مغزی با افزایش سن به شدت افزایش می‌یابد. طبق آمار بیش از 70 درصد از سکته‌های مغزی در افراد بالای 65 سال رخ می‌دهد.
هیچ کاری نمی‌توان برای افزایش خطر سکته مغزی مرتبط با سن به تنهایی انجام داد، اگرچه مدیریت سایر عوامل خطر قابل کنترل ذکر شده در بالا می‌تواند سلامت کلی را بهبود بخشد و به طور کلی خطر سکته را کاهش دهد.
- ژنتیک
مانند بسیاری از بیماری‌ها، احتمال سکته مغزی در سالمندان در برخی از بیماران می‌تواند به ژنتیک و سابقه خانوادگی بستگی داشته باشد.
- افراد می‌توانند از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به فشار خون بالا و دیابت که دو عامل مهم سکته مغزی در سالمندان باشند. یعنی حتی با مراقبت‌های پیشگیرانه مناسب، برخی از افراد به دلیل شیوع این بیماری‌ها در خانواده خود، بیشتر به این عوامل خطر مبتلا خواهند شد.
- سابقه خانوادگی سکته مغزی نیز می‌تواند احتمال وقوع این حوادث را افزایش دهد. برای کسانی که اعضای نزدیک خانواده‌شان سکته مغزی را تجربه کرده‌اند، خطر سکته مغزی افزایش می‌یابد. اگر آن عضو خانواده قبل از سن 65 سالگی سکته مغزی کرده باشد، نشان می‌دهد سکته مغزی ممکن است به دلیل عوامل دیگری مانند اختلالات ژنتیکی عروقی به جای سن به تنهایی بوده باشد و خطر سکته نیز افزایش می‌یابد.
سایر عوامل ژنتیکی نیز می‌توانند بر خطر سکته مغزی در سالمندان تاثیر بگذارند، از جمله نژاد، جنسیت و استعداد ابتلا به بیماری‌های خاص و …
چگونه در صورت اتفاق افتادن سکته مغزی می‌توانیم کمک کنیم؟
اگر سکته حاد اتفاق بیفتد، یکی از راه‌هایی که ممکن است شاهد این رویداد باشید، این است که سرعت عمل داشته باشید.
با شناسایی شایع‌ترین علائم سکته مغزی که به صورت مخفف به آن‌ها FAST گفته می‌شود، در صورت مشکوک شدن به سکته، باید فوراً به آن شخص توجه پزشکی شود:
- F ( افتادگی صورت )
- A (ضعف بازو)
- S (مشکل گفتاری)
- T ( تماس با 115)
شناسایی سکته مغزی در سالمندان و جستجوی درمان فوری پزشکی بسیار مهم است، زیرا هر ثانیه در طول سکته مغزی مهم است.
برای خانواده‌ها و عزیزانی که ممکن است دچار سکته مغزی شوند، عواقب آن می‌تواند ناراحت کننده باشد. به عنوان یک قربانی سکته مغزی، حفظ حس امید و پیگیری درمان و بهبودی مناسب، می‌تواند در اجتناب از اثرات منفی طولانی‌مدت تفاوت ایجاد کند و به بهبود امید به زندگی پس از سکته کمک کند.
راه‌های درمان و بهبودی سکته مغزی در سالمندان
اولین قدم در مورد درمان سکته مغزی در سالمندان رساندن بیماران سکته مغزی به بیمارستان در سریع‌ترین زمان ممکن است. پزشک می‌تواند برای ترمیم لخته خون یا انسدادی که جریان خون را مسدود کرده، دارو تجویز کند. روش‌های دیگری نیز می‌تواند برای ترمیم رگ در صورت سکته‌های هموراژیک انجام شود.
هنگام بهبودی پس از سکته مغزی، ممکن است برای هر گونه علائم یا ناتوانی مداوم، به توانبخشی طولانی مدت نیاز باشد که شامل فیزیوتراپی یا کاردرمانی و تمرینات تعادلی برای سالمندان است تا آن‌ها بتوانند قدرت را در گروه‌های عضلانی آسیب دیده به دست آورند و گفتار‌درمانی نیز برای بهبود مهارت‌های ارتباطی و توانایی‌های گفتاری تاثیرگذار است.
نتیجه‌گیری
سکته مغزی در سالمندان می‌تواند بخشی ترسناک و گاهی اجتناب‌ناپذیر از زندگی باشد. اما آموزش در مورد علل رایج سکته مغزی اولین گام سازنده برای حفظ سلامت خودمان وعزیزانمان از این بیماری است.
در صورتی که مراقبت‌های منظم پزشکی از سالمندی که دچار عارضه سکته مغزی شده صورت بگیرد، عوارض سکته کاهش می‌یابد و شخص می تواند به زندگی ساده و آرام خود ادامه دهد. مراقبت‌های منظم و رژیم غذایی مناسب برای سالمندی که دچار سکته مغزی شده تاثیر روانی خوبی دارد و در سلامت فرد نیز تاثیرگذار است.